Mithat Yurdakul / ANKARA
Hükümetin tüketim talebini kısmak için kullanımını azaltmak istediği kredi kartlarıyla yılbaşında 346 milyar liralık kredi kartlı alışveriş yapılırken, temmuzda bu rakam 497 milyar liraya çıktı.
Temmuz ayında bankaların 10.3 trilyon liralık kredi alacaklarının 2.6 trilyon lirasını tüketici kredileri ve kredi kartları oluştururken, her iki kalem de ihracat kredilerini geride bıraktı.
Aynı dönemde, 1.4 milyon liralık tüketici kredilerinin 441.7 milyar lirasını konut, 85.8 milyar lirasını ise taşıt kredileri oluşturdu, ihtiyaç kredileri ise konut ve taşıt kredileri toplamını geride bıraktı.
Kredi kartında daha yüksek harcamalarda tercih edilen taksitli işlemler, tek çekim işlemlerin altında kaldı. Temmuz ayı itibarıyla tek çekimlerde, taksitli işlemlere göre 48 milyar liralık fazlalık meydana geldi.
Kredi kartı kullanımı, alınan önlemlerin de etkisiyle nakit çekimde azalırken, alışverişte arttı. Yerli kredi kartlarıyla yurt içinde bu yılın ocak ayında 629 milyon 629 bin kredi kartlı alışveriş işleminde 346 milyar 936 milyon liralık işlem yapılırken, temmuz ayı itibarıyla 762 milyon 405 bin kredi kartlı alışveriş işleminde 497 milyar 119 milyon liralık alışveriş gerçekleştirildi. Nakit çekimde ise ocak ayında 20 milyon 624 bin kalemde yapılan 57 milyar 130 milyon liralık işlem, temmuz ayında 17 milyon 646 bin işlemde 40 milyar 985 milyon liraya düştü.
Ücretli kesimin, başta temel ihtiyaç harcamalar olmak üzere gelir-gider dengesini kurabilmek için yoğun şekilde kullandığı kredi kartlarının ekonomideki payının azaltılması için geçmişte pek çok adım atıldı. “Enflasyonun kontrolü ve iç talebin dengelenmesi” kapsamında kredi kartı nakit kullanımlarına uygulanan aylık azami faiz oranı ve kredi kartı gecikme faizi yükseltilirken, nakit avans çekimine getirilen menkul kıymet tesisi şartıyla bazı bankalar nakit avans limitlerini kısıtladı, bazıları ise nakit çekimini tamamen kaldırdı. Daha sonra bu düzenlemeden vazgeçilirken, bir diğer kararla, yurtdışı havayolu, seyahat ve konaklama harcamalarında kredi kartı taksiti kaldırıldı. Elektronik gibi bazı ürün türlerinde kredi kartı taksitleriyle ilgili düzenlemeler gündeme geldi. Son alarak da Orta Vadeli Program’da “Kredi kartı kullanımı parasal istikrarı etkilemeyecek ve tüketim talebini dengeleyecek şekilde uluslararası standartlarda yeniden düzenlenecektir” ifadesine yer verildi.
Vatandaş Kredi Kartına Sığındı... Saniyede 190 Bin Liralık İşlem
Her gün yapılan zamlar vatandaşı kredi kartına yöneltti. Nakitle alışverişi dönemi neredeyse biterken vatandaşın kredi kartı kullanımı verilere yansıdı. Buna göre kartla günde ortalama 16.4 milyar liralık, dakikada 11.4 milyonluk saniyede ise 190 bin liralık işlem yapıldı. Türkiye'de nakit kullanım alışkanlığının azaldı, vatandaşlar kredi kartına akın etti.
Bankalararası Kart Merkezi'nin verine göre, bu yılın ilk 7 ayında kredi kartı ile yapılan işlem adeti, 2022'nin aynı dönemine göre yüzde 25'e yakın artarak 4.7 milyara ulaştı.
Alışveriş işlemi sayısı yüzde 24 artarak 4 milyar 559 milyona çıkarken, nakit çekim işlemleri ise yüzde 31'lik büyüme ile 134.7 milyon adete çıktı.
Bu yılın ilk 7 ayında kredi kartıyla günde ortalama 22 milyon 144 bin adet işlem gerçekleşti. Saat başına ortalama 922 bin 677 işlem yapılırken, dakikada 15 bin 378, her saniye ise 256 işlem gerçekleştirildi.
Kredi kartı kullanımı özellikle 2020 sonrasında hız kazandı. 2022'de toplam 1 trilyon 35 milyar liralık işlem yapılırken, bu rakam 2021'de 1 trilyon 522 milyar liraya, 2022'de ise 3.2 trilyon liraya ulaştı. Bu yılın ilk 7 ayında 3 trilyon 474 milyar lira ile 2022'nin tamamı aşılırken, yıl sonunda rakamın 5.5-6 trilyon lira aralığına ulaşması bekleniyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın haftalık verilerine göre, tüketicilerin kredi kartı borcu 1 Eylül 2023 tarihi itibarıyla, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 160 artarak 1 trilyon 245 milyar TL oldu. Taksitli kredi kartı borçları yüzde 152 artarak 557.1 milyar liraya, taksitsiz kart borçları ise yüzde 168 artarak 688.8 milyar liraya ulaştı.
