Gökbilimcilerin Hubble Teleskobu ile Keşfettiği Işıklı Hızlı Mavi Optik Olayları

Gece gökyüzü, yerden bakınca sakin görünse de evren sürekli yıldız patlamaları ve çarpışmalarıyla dolu.

Bu geçici olayların en nadir görülenleri arasında, mavi ışıkta yoğun bir şekilde parıldayan ve birkaç gün içinde sönen Işıklı Hızlı Mavi Optik (LFBOTler) adlı olaylar yer alıyor. Uluslararası bir gökbilimci ekibi, NASAnın emektar Hubble Uzay Teleskobunu kullanarak yakın zamanda iki galaksinin arasında bir LFBOT gözlemledi. Bu bölge, gökbilimcilerin bu türden bir olayı görmeyi bekledikleri en son yerdi. İlk LFBOT, 2018'de gözlemlenmişti. Bilim insanlarının Cow (inek) adını verdiği bu olay, sıradan bir süpernovadan 10 ila 100 kat daha parlaktı ve yaklaşık 200 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir galakside meydana gelmişti. O zamandan beri gökbilimciler bu türden çok az parlama tespit edebildi. Bunların olası nedenlerine dair çeşitli teoriler olsa da henüz kesin bir bulgu mevcut değil. Independent Türkçede yer alan ayrıntılarda Hubble'ın son keşfi de bu fenomeni daha da gizemli hale getiriyor. Araştırmacıların Finch (İspinoz) adını verdiği son olay, gözlemler sırasında mavi ışıkta yoğun biçimde parladı, hızla en yüksek parlaklığına ulaştı ve birkaç gün içinde tekrar söndü. Süpernovaların kararması haftalar veya aylar aldığı için bilim insanları bunun bir LFBOT olduğundan şüphelenerek daha fazla gözlem yaptı. Sonunda Hubble, Finch'in yakınındaki bir sarmal galaksiden yaklaşık 50 bin ışık yılı uzaklıkta olduğunu tespit etti. Finch en yakın galaksi de ona 15 bin ışık yılı uzaklıktaydı. Bu durum, söz konusu devasa patlamalara neyin sebep olduğuna dair ciddi soruları gündeme getiriyor. Popüler bir teoriye göre bunlar, büyük yıldızların son derece biçimde içine çökmesiyle oluşan bir süpernova türü. Teoriyi savunanlar, bu yıldızların diğerlerine kıyasla epey kısa ömürlü olduğunu ve sadece 10 ila 20 milyon yıl aktif kalabildiğini savunuyor. Ancak bu da söz konusu yıldızların yaşam sürelerinin sonuna ulaşmadan önce doğdukları yerden (yani galaksiler içindeki yıldız kümelerinden) uzağa ilerlemek için yeterli zaman olmayacağı anlamına geliyor. Diğer bir deyişle Hubble'ın gözlemlediği son parlama, mevcut en popüler teoriyle çelişir nitelikte. Avrupa Uzay Ajansından astrofizikçi Ashley Chrimes, Hubble gözlemleri gerçekten çok önemli. Bunun, benzerleriyle karşılaştırıldığında olağandışı olduğunu anlamamızı sağladı. Hubble verileri olmasaydı bunu bilemeyecektik diye konuştu: LFBOT'ler hakkında ne kadar çok şey öğrenirsek, bizi o kadar çok şaşırtıyorlar. Artık bunların en yakın galaksinin merkezinden çok uzakta oluşabileceğini gösterdik. Finch'in konumu herhangi bir süpernova beklentisiyle uyuşmuyor.